Η διερεύνηση της γονιμότητας της γυναίκας ξεκινά από το γυναικολογικό-κολπικό υπερηχογράφημα, που διενεργείται στο χώρο του ιατρείου. Πρόκειται για ακίνδυνη, αναντικατάστατης σημασίας απεικονιστική μέθοδο. Το γυναικολογικό υπερηχογράφημα δίνει τις πρώτες χρήσιμες πληροφορίες στον ειδικό ιατρό γονιμότητας για τα έσω γεννητικά όργανα, τη μήτρα , τις ωοθήκες και για την ύπαρξη ή μη παθολογίας όπως κύστεις ωοθηκών, ινομυώματα μήτρας , διόγκωση σαλπίγγων (υδροσάλπιγγα), που επηρεάζουν τη γονιμότητα.
 

Ο ορμονικός έλεγχος της γυναίκας είναι το επόμενο σημαντικό εργαλείο στη διερεύνηση προβλημάτων γονιμότητας. Ο προσδιορισμός των επιπέδων των ορμονών και η μεταξύ τους συσχέτιση μας βοηθά στον εντοπισμό φυσιολογικών ή παθολογικών καταστάσεων του κύκλου, της ωορρηξίας (PCO -πολυκυστικές ωοθήκες) κ.λπ. αλλά και στον προσδιορισμό της ''βιολογικής'' ηλικίας των ωοθηκών , της ικανότητάς τους δηλαδή να παράγουν ωάρια. Ο ορμονικός έλεγχος περιλαμβάνει κυρίως τη μέτρηση των ορμονών FSH- LH που παράγονται στην υπόφυση του εγκεφάλου και E2 (οιστραδιόλη) των ωοθηκών τη 2η-3η ημέρα του κύκλου, της PRL (προλακτίνη), της PRG (προγεστερόνη) την 21η ημέρα του κύκλου σε κύκλο 28 ημερών, η αυξημένη τιμή της οποίας επιβεβαιώνει την προηγηθείσα ωορρηξία. Στην κατηγορία αυτή ανήκει και ο ορμονικός έλεγχος των θυρεοειδικών ορμονών και άλλων ορμονών σε εξειδικευμένες περιπτώσεις.
 

Σε αυτό το σημείο πρέπει να αναφερθούμε στη μέτρηση της αντιμυλλέριου ορμόνης ΑΜΗ – AntiMullerianHormone, ένα σχετικά καινούργιο ''εργαλείο'' στα χέρια των ειδικών ιατρών γονιμότητας.
 

Η ΑΜΗ , είναι ορμόνη που παράγεται από τις ωοθήκες, συγκεκριμένα τα κοκκιώδη κύτταρα που περιβάλλουν τα ωοκύτταρα - ωάρια. Η μέτρηση της ορμόνης αυτής δείχνει το ωοθηκικό φορτίο, τα αποθέματα δηλαδή των ωοθηκών της γυναίκας. Για την ακριβή εκτίμηση της κατάστασης της γονιμότητας της γυναίκας ο ειδικός ιατρός γονιμότητας , συνεκτιμά τα αποτελέσματα της ΑΜΗ , των υπολοίπων ορμονών αλλά και τα υπερηχογραφικά ευρήματα (καταβολές - ωοθυλάκια ωοθηκών). Η μέτρηση της ΑΜΗ γίνεται με μια απλή αιμοληψία , σε οποιαδήποτε φάση του κύκλου.
 

Η ΑΜΗ μειώνεται σταδιακά όσο μεγαλώνει η γυναίκα , αφού όσο ο χρόνος περνάει μειώνονται τα ωοθυλάκια των ωοθηκών με αποτέλεσμα και τη μείωση της γονιμότητάς της.
 

Η υστεροσαλπιγγογραφία (HSG) είναι ακτινολογική εξέταση, που κύριο σκοπό έχει τη διερεύνηση της βατότητας των σαλπίγγων και την εκτίμηση του σχήματος της ενδομητρίου κοιλότητας. Το σκιαγραφικό υγρό εγχέεται μέσα από ειδικό εργαλείο, μέσα από τον τράχηλο με κατεύθυνση τη μήτρα και τις σάλπιγγες. Η πορεία της σκιαγραφικής ουσίας, που φυσιολογικά απελευθερώνεται στην κοιλιά μέσω των σαλπίγγων , παρακολουθείται ακτινοσκοπικά και καταγράφεται μέσα από διαδοχικές ακτινογραφίες που λαμβάνονται.
 

Κατά τη διάρκεια της σαλπιγγογραφίας επομένως, απεικονίζονται η μήτρα και οι σάλπιγγες, ελέγχοντας έτσι ανωμαλίες της κοιλότητας της μήτρας (ινομυώματα, διάφραγμα , συμφύσεις κλπ.) και την ύπαρξη ανωμαλιών των σαλπίγγων (διάταση και απόφραξη του αυλού τους, συμφύσεις κλπ.), βασικές δηλαδή αιτίες της γυναικείας υπογονιμότητας.
 

Η υστεροσαλπιγγογραφία πρέπει να γίνεται πάντοτε πριν τη 12^η ημέρα του κύκλου, δηλαδή αμέσως μετά το τέλος μιας περιόδου. Η εξέταση μπορεί να προκαλέσει ήπιες/μέτριες ενοχλήσεις που μοιάζουν με τους πόνους της περιόδου, αλλά έχουν μικρή διάρκεια. Ο ιατρός θα σας προτείνει τη λήψη κάποιου αναλγητικού πριν την υστεροσαλπιγγογραφία και πιθανώς τη λήψη αντιβιοτικών για την πρόληψη πιθανών λοιμώξεων.

 

Σε περιπτώσεις που υπάρχουν σοβαρές υποψίες παθολογίας των έσω γεννητικών οργάνων (π.χ. ενδομητρίωση) ή όταν υπάρξουν ευρήματα μετά από ένα γυναικολογικό υπερηχογράφημα ή τη σαλπιγγογραφία, ενδείκνυται η περαιτέρω διερεύνηση μέσω της υστεροσκόπησης ή ακόμη και της λαπαροσκόπησης.
 

Η υστεροσκόπηση είναι μικρής διάρκειας εξέταση, αντίστοιχη της κολονοσκόπησης για το παχύ έντερο, που διενεργείται στο α' μισό του κύκλου της γυναίκας , χορηγώντας ήπια μέθη από αναισθησιολόγο. Ένα ειδικό εργαλείο, το υστεροσκόπιο, εισάγεται μέσα από το αιδοίο, τον κόλπο και τον τράχηλο στην κοιλότητα της μήτρας, ενώ ταυτόχρονα αυτή γεμίζει με νερό για να είναι δυνατή η επισκόπησή της. Με την υστεροσκόπηση ελέγχονται με ακρίβεια το κανάλι του τραχήλου, η κοιλότητα της μήτρας αλλά και τα σαλπιγγικά στόμια που βρίσκονται στην κοιλότητα της μήτρας, ενώ όλη η διαδικασία ταυτόχρονα καταγράφεται. Η υστεροσκόπηση μας παρέχει τη δυνατότητα της επί τόπου διόρθωσης τυχόν ευρημάτων (πολύποδας ενδομητρίου, συμφύσεις τραχήλου και ενδομητρίου, διάφραγμα μήτρας κλπ.). Μετά από μια υστεροσκόπηση η γυναίκα αισθάνεται αρκετά καλά και μπορεί να επιστρέψει στην οικία της αμέσως μόλις συνέλθει από την ήπια αναισθησία που της έχει χορηγηθεί, χωρίς να χρειάζεται να νοσηλευτεί.
 

Η λαπαροσκόπηση είναι μια ελάχιστα επεμβατική χειρουργική επέμβαση, γι’ αυτό εξάλλου χρησιμοποιείται και ως διαγνωστική μέθοδος. Η λαπαροσκόπηση διενεργείται υπό γενική αναισθησία. Το μεγάλο πλεονέκτημα της μεθόδου είναι ότι δεν πραγματοποιείται μέσω της κλασικής εγκάρσιας τομής περίπου 10cm στη κοιλιακή χώρα (λαπαροτομία), αλλά μέσα από τέσσερις μικρές οπές , εκ των οποίων οι τρεις είναι χιλιοστών ενώ η τέταρτη είναι περίπου 1-1,5 cm στον ομφαλό. Από τη μεγαλύτερη αυτή οπή εισέρχεται το λαπαροσκόπιο. Το λαπαροσκόπιο είναι μια ειδικά τροποποιημένη κάμερα μέσω της οποίας εξασφαλίζουμε την άμεση, σε ζωντανό χρόνο, επισκόπηση της κοιλιακής χώρας ενώ από τις μικρότερες οπές εισέρχονται τα λαπαροσκοπικά εργαλεία.
 

Με την λαπαροσκόπηση δίνεται η δυνατότητα εντόπισης και αντιμετώπισης παθολογικών καταστάσεων που επηρεάζουν άμεσα ή έμμεσα τη γονιμότητα της γυναίκας. Πιο συγκεκριμένα λαπαροσκοπικά είναι εφικτή η αντιμετώπιση παθολογιών :

-των σαλπίγγων (λύση συμφύσεων, αποκατάσταση παθολογιών όπως φίμωση κωδωνικών άκρων, απόφραξη σαλπίγγων σε διάφορα τμήματα εφόσον είναι εφικτή, αποκατάσταση υδροσάλπιγγας κ.α.).

-της μήτρας (ινομυώματα μήτρας- ινομυωματεκτομή)

-των ωοθηκών (κύστεις ωοθηκών- κυστεκτομή)
 

Μέσω της μεθόδου της λαπαροσκόπησης, ελέγχεται εκτενώς και σε μεγέθυνση η γυναικεία πύελος , δίνοντας έτσι στον ειδικό ιατρό γονιμότητας - εξειδικευμένο στη λαπαροσκοπική χειρουργική - την ευκαιρία της διάγνωσης και αποκατάστασης παθολογιών που δύσκολα ανιχνεύονται με άλλες μεθόδους (π.χ. γυναικολογικό υπερηχογράφημα) όπως είναι η παρουσία ενδομητριωσικών εστιών π.χ. στο έντερο ή σε άλλα σημεία της ελάσσονος πυέλου και η παρουσία συμφύσεων.

Στα πλεονεκτήματα της μεθόδου συγκαταλέγονται, ο μικρός χρόνος παραμονής της γυναίκας στην κλινική (1 ημέρα) και η καλύτερη και ταχύτερη μετεγχειρητική πορεία αφού ο πόνος είναι αισθητά ελαττωμένος λόγω των πολύ μικρών τομών.
 

Το σπερμοδιάγραμμα είναι η βασική εξέταση διερεύνησης της ανδρικής γονιμότητας. Είναι η εξέταση που μας δίνει πληροφορίες για τον αριθμό, τον όγκο, την κινητικότητα, τη μορφολογία των σπερματοζωαρίων. Το σπερμοδιάγραμμα θα πρέπει να γίνει μετά από 3-4 ημέρες αποχής από σεξουαλικές επαφές ενώ τα αποτελέσματα είναι πιο έγκυρα όταν η συλλογή του σπέρματος γίνεται στο εργαστήριο. Εάν τα αποτελέσματα της ανάλυσης του σπέρματος δεν είναι ικανοποιητικά τότε συνιστάται επανάληψη της εξέτασης μετά από κάποιο χρονικό διάστημα, ενώ επί υποψίας φλεγμονής ακολουθεί καλλιέργεια σπέρματος και θεραπεία ανάλογη των αποτελεσμάτων.

Ο ειδικός ιατρός γονιμότητας θα σας καθοδηγήσει βήμα προς βήμα στις απαραίτητες ενέργειες.

 

Το γενετικό υλικό - DNΑ που βρίσκεται στο εσωτερικό των σπερματοζωαρίων και είναι υπεύθυνο για την μεταβίβαση των γενετικών χαρακτηριστικών στην επόμενη γενιά, είναι σε μορφή διπλής έλικας που σταθεροποιείται με χημικούς δεσμούς. Αν αυτοί οι δεσμοί σπάσουν η έλικα γίνεται ασταθής. Η αστάθεια αυτή επομένως στο DNA των σπερματοζωαρίων ονομάζεται κατάτμηση ή κατακερματισμός του σπερματικού DNA.

Έτσι, ο κατακερματισμός του σπερματικού DNA , είναι εξέταση κατά την οποία ελέγχεται η επί τοις εκατό (%) γενετική ακεραιότητα του σπερματοζωαρίου, που είναι απαραίτητη για τη φυσιολογική ανάπτυξη του εμβρύου. Υψηλά επίπεδα κατακερματισμού του DNA στα κύτταρα του σπέρματος αποτελούν αιτία ανδρικής υπογονιμότητας, αφού οι άνδρες με υψηλό DFI έχουν σημαντικά ελαττωμένα ποσοστά γονιμοποίησης, εμφύτευσης και συνέχισης μίας εγκυμοσύνης ακόμη και με τη χρήση της μικρογονιμοποίησης - ICSI.

Ενώ άνδρες με παθολογικές παραμέτρους σπέρματος είναι πιθανότερο ότι θα έχουν υψηλό DFI, αυξημένα επίπεδα κατακερματισμού του DNA του σπέρματος, μπορεί να βρίσκονται και σε άνδρες με φυσιολογικό σπερμοδιάγραμμα. Επομένως οι γνώσεις του ειδικού ιατρού γονιμότητας είναι αυτές που θα κρίνουν την αναγκαιότητα της συγκεκριμένης εξέτασης.

Ο κατακερματισμός στο DNA του σπέρματος συνήθως προκαλείται ενδογενώς (π.χ. οξειδωτικό στρες) , μπορεί όμως να προκληθεί και από παράγοντες όπως : ηλικία άνδρα, ιστορικό χημειοθεραπείας/ακτινοθεραπείας, λοιμώξεις, κάπνισμα, λήψη ναρκωτικών ουσιών, κιρσοκήλη, έκθεση σε τοξικές ουσίες, αυξημένη θερμοκρασία όρχεων) .

Η συγκεκριμένη εξέταση συνιστάται συνήθως σε ζευγάρια με:

Η αλλαγή του τρόπου ζωής και η διατροφή του υπογόνιμου άνδρα μπορεί να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση του φαινομένου. Βιταμίνες και τροφές με αντιοξειδωτική δράση, όπως και η θεραπεία φλεγμονών ενδείκνυνται. Έρευνες, έχουν δείξει ότι σε περιπτώσεις με υψηλό DFI η εξωσωματική γονιμοποίηση με τη μέθοδο της μικρογονιμοποίησης (ICSI) είναι αποτελεσματικότερη συγκριτικά με την απλή εξωσωματική (IVF). Σε κάθε περίπτωση ύστερα από λήψη κάποιας αγωγής συνιστάται ο επανέλεγχος της κατάτμησης του DNA.